SECRET
Po 1945 roku w niecce po bombie u zbiegu obecnych alei Róż i ulicy Morskiej na osiedlu nad jeziorem Długim w Olsztynie urządzono plac zabaw popularnie nazwany „Jordankiem”. W tym miejscu bez względu na pochodzenie wszystkie dzieci z osiedla bawiły się razem. W porze obiadowej z okien było słychać rodziców wołających swoje pociechy w wielu językach.
Tak wspominała śp. Pani Elżbieta Kaczmarek etnografka skansenu w Olsztynku, kierowniczka działu zajmującego się tą materią w Muzeum Warmii i Mazur, mieszkająca na wspomnianym osiedlu Rybaki, ze smutkiem dodając, że w następnych latach
dzieci już się razem nie bawiły…

Sytuacja polityczna, dystans etniczny, niechęć do ujawniania pochodzenia wynikająca
z prób tworzenia nowego człowieka-socjalistycznego, zaburzyły obrazek wspólnotowości.

SECRET
’The secret’ After the year 1945, in a niche after bombing, which was located at the intersection of Aleja Róż Avenue and Morska Street on Długie Lake district in Olsztyn, a playground was built, called 'Jordanek’. On the playground all children from the neighborhood played together, regardless their origin. At lunchtime, parents cried out the names of their children in many languages from the windows.
Ms Elżbieta Kaczmarek, the ethnographer who lived on Rybaki street recalled such an occurrence. As she remembered, in subsequent years children
were not playing together.

The political situation at that time, ethnic distance, finally, the enormous reluctance to the disclosure of origins, it all led to the disturbance of an image of community. It resulted from an attempt to create a new socialist-human.

Opowieść ta stała się kanwą do powstania realizacji „Sekret”.
Sekret/widoczek- popularna wśród dziewcząt zabawa polegała na wydrążaniu w ziemi niecki, do której wkładano „wyjątkowe” przedmioty- dziecięce skarby, a następnie przykrywano je szkiełkiem.
Realizacja „Sekret” to odwołanie się do dziecięcej pamięci, wspólnotowości, skarbu budowanego bez podziału na przynależność etniczną, wyznanie czy bariery w komunikacji. Realizacja „work in progress” wciąż się zmienia przez usypujący się piasek, to analogia do „mandali” pamięci, której elementy poukładane chronologicznie ulegają destrukcji.
Chciałabym podziękować panu Andrzejowi Małyszko za udostępnienie ,na potrzeby instalacji , należącego do jego brata Tadeusza Jerzego Małyszko (ur. 1935 zm. 1944) oryginału Elementarza dla pierwszej klasy szkół powszechnych miejskich, z którego korzystano w nowym miejscu zamieszkania na „ziemiach odzyskanych”.

This story became a main inspiration to the creation of 'The Secret’ installation.
’The secret’ was a popular game at that time, especially among girls. The rules of that game was to bury some exceptional objects of intangible value (children’s treasures) in the ground in the backyard. Subsequently, such 'treasures’ were covered with a small piece of glass, so 'the treasure’ was visible from the distance.
Installation 'The Secret’ stays as a reference to the child’s memory and to the idea of communality itself. Moreover, it recalls the 'treasure’ category as something built with no breakdown when it comes to ethnicity, religion or communication barriers.
The secret was a popular game at that time. The rules of that game was to bury some exceptional objects of intangible value (children’s treasures) in the ground in the backyard. Subsequently, such ‚treasures’ were covered with a small piece of glass.
All Recorded voices calling out children to the dinner in Polish, Ukrainian, Belarussian, Russian, German lan-
guages, and in the Mazurian local dialect, belong to persons contemporary dwelling in the area of Warmii and Masuria.